historia

Bolesław II Okrutny, przywódca antykatolickiej rebelii

0 Comments

Mieszko II, jeden z synów Chrobrego, współczesny Bolesławowi II. źródło: www.yogin.pl

Zapomniany król

Bolesław II Okrutny, jeśli uznać doniesienia źródłowe za prawdziwe, panował od ok. 1034 do ok. 1038. Wspomina o nim późne, bo XIV-wieczne źródło, Kronika wielkopolska. Podaje ona, że po śmierci Mieszka II rządy objął jego pierworodny syn Bolesław. Według kroniki z powodu srogości i okropnych zbrodni życie źle skończył. Z przyczyny jego niegodziwości miał zostać wymazany ze spisu królów i książąt polskich i skazany na wieczne zapomnienie.

Koronacja (najprawdopodobniej ok. 1034 r.)

Biskup Boguchwał II pisał o jego koronacji tymi słowami:

„Bolesław zaś z powodu srogości i potworności występków, zbrodni okrutnych i nieludzkich, których się dopuszczał, źle skończył swe życie, i choć odznaczony został koroną królewską, niepoliczony został nawet w liczbie królów i książąt polskich dla wielkiej nieprawości swojej. Po śmierci jego wielkie zaburzenia i wojny domowe wszczęły się w królestwie”

Źródłą potwierdzające objęcie władzy

W rocznikach Kapituły Krakowskiej pod datą 1038 roku umieszczono zapis dotyczący zgonu króla Bolesława; skoro Chrobry zmarł w 1025 roku, a Szczodry ponad pół wieku później (1081 lub 1082), mogło jedynie chodzić o ich nieobecnego w poczcie królów i książąt polskich imiennika. Pośrednio jego istnienie potwierdza także Rocznik małopolski, w którym Bolesław Krzywousty nazwany jest Bolesławem IV, oraz zniszczony w XIX wieku Kodeks tyniecki Bolesława Szczodrego z figurującą przy jego imieniu rzymską cyfrą III. To daje podstawy, by sądzić, że między Chrobrym a Śmiałym był jeszcze jeden Bolesław.

Informacje zawarte w Kronice Wielkopolskiej zostały w zbliżonej wersji, ale po licznych stylistycznych przeróbkach, powtórzone w późniejszych o cały wiek Rocznikach Mazowieckich i odleglejszych w czasie, piętnastowiecznych Rocznikach Świętokrzyskich, jednak w obu tych dziełach imię Bolesław, nie wiadomo czemu, zmieniono na Włodzisław. Jest jeszcze umieszczone w Tabula regnum Poloniae z końca XIV wieku wiele mówiące zdanie: Jeden waleczny król wymazany został z rzędu panujących. Postać Bolesława Zapomnianego występuje również w wielu obcych dziełach, m.in. w niemieckiej Kronice z Braunweiler, gdzie jest mowa o okrutnym prześladowaniu Ryksy (Rychezy) przez syna, w Kronice Czechów Kosmasa i w Kronice węgierskiej Chartiritusa Biskupa – fragment o wojskowej pomocy, jakiej udzielić miał Bolesław II Węgrom.

Spór literaturoznawców

W starszej historiografii polskiej toczył się na temat istnienia Bolesława poważny spór[1]. Argumenty zwolenników istnienia księcia, między innymi Tadeusza Wojciechowskiego, Oswalda Balzera, Romana Grodeckiego, Feliksa Konecznego, Stanisława Zakrzewskiego, Zygmunta Wojciechowskiego, były następujące: Przeznaczenie Kazimierza Odnowiciela do stanu duchownego miało świadczyć o tym, że na następcę Mieszka II był przeznaczony jakiś inny syn i to starszy.

Gall Anonim pisze o dzieciństwie Kazimierza: jako pacholę do klasztoru przez rodziców był ofiarowany i tamże w Piśmie świętem wykształcony. Imię Kazimierz nie było dotąd spotykane w dynastii piastowskiej, natomiast pierworodny syn Mieszka II mógł zostać nazwany imieniem wielkiego dziadka, Bolesława Chrobrego. Nie wiadomo, kto rządził Polską w latach 1034–1039, w tym czasie bowiem Kazimierz mieszkał w Niemczech, a tron polski nie mógł być tak długo pusty. Milczenie Galla Anonima o Bolesławie tłumaczono pomijaniem przez kronikarza konfliktów związanych ze sporami o władzę (lub też dodatkowo jego udziałem w wystąpieniu antykościelnym[1]). Ponadto sytuacja za bardzo przypominała stosunki Bolesława Krzywoustego z bratem Zbigniewem, by mogła być poruszona przez nadwornego piewcę wielkości tego pierwszego. Życie Bolesława datowano na lata 1014–1038.

Skazany na zapomnienie władca nosił imię Bolesław. Był najprawdopodobniej pierworodnym synem Mieszka II i Rychezy, wnuczki cesarza niemieckiego Ottona II, starszym bratem Kazimierza Karola i Włodzisława, choć niewykluczone, że jego matką była poprzednia żona króla lub jedna z jego nałożnic. Urodził się w 1014 r. lub 1015 r., zmarł natomiast zapewne krótko przed najazdem na Polskę czeskiego Brzetysława w 1039 r. Jego postać występuje w wielu źródłach obcych, m.in. w niemieckiej „Kronice z Braunweiler”, gdzie jest mowa o okrutnym prześladowaniu Ryksy (Rychezy) przez syna, w „Kronice Czechów” Kosmasa i w „Kronice węgierskiej Chartiritusa Biskupa” – fragment o militarnej pomocy, jakiej udzielić miał Bolesław II Węgrom.
Również kilka polskich źródeł zawiera informacje o starszym synu Mieszka II. W rocznikach „Kapituły Krakowskiej” pod datą 1038 r. umieszczono zapis dotyczący zgonu króla Bolesława; skoro Chrobry zmarł w 1025 r., a Śmiały ponad pół wieku później, mogło jedynie chodzić o ich nieobecnego w poczcie królów i książąt polskich imiennika. Pośrednio jego istnienie potwierdza także „Rocznik małopolski”, w którym Bolesław Krzywousty nazwany jest Bolesławem IV, oraz zniszczony w XIX w. „Kodeks tyniecki” Bolesława Śmiałego z figurującą przy jego imieniu rzymską cyfrą III. Skoro zatem Chrobremu, poza wspaniałym przydomkiem Wielki, przyznano rzymską jedynkę, a Śmiałemu i Krzywoustemu trójkę i czwórkę, wniosek jest oczywisty: był między nimi jeszcze jeden Bolesław.

wg http://www.historycy.org/index.php?showtopic=35380&hl=kr%F3l+kr%F3l%F3w+ksi%B9%BF%EA

Niegodny książę u Kadłubka:Kronika Polski Wincentego Kadłubka (XII/XIII w.) –

Był zaś zebrany oddział krzepkich mężów, który mając jako twierdzę jedno tylko miasto, bronił już nie królestwa, lecz szczupłych resztek jego przeciw napadom wszystkich wrogów. Kazimierz więc, przywrócony ojczyźnie za staraniem tych mężów, wydziera ojczyznę z rąk wrogów, usuwa zewsząd samozwańcze władze, dokoła z poszczególnych prowincji wypędza niegodnych książąt i przywraca należne posłuszeństwo.

Z „Kroniki Wielkopolskiej”,z XIII w. autorstwa biskupa poznańskiego Boguchwała II, przeredagowanej przez biskupa Janka z Czarnkowa.

„Gdy zmarł w roku Pańskim 1033 (mowa o Mieszku II – S. L.), nastąpił po nim pierworodny syn jego Bolesław. Skoro ten został ukoronowany na króla, wyrządził swej matce wiele zniewag. Matka jego pochodząca ze znakomitego rodu, zabrawszy syna swego Kazimierza, wróciła do ziemi ojczystej w Saksonii, do Brunszwiku, i umieściwszy tam syna dla nauki miała wstąpić do jakiegoś klasztoru. Bolesław zaś z powodu srogości i potworności występków, zbrodni okrutnych i nieludzkich, których się dopuszczał, źle skończył swe życie, i choć odznaczony został koroną królewską, nie policzony został nawet w liczbie królów i książąt polskich dla wielkiej nieprawości swojej. Po śmierci jego wielkie zaburzenia i wojny domowe wszczęły się w królestwie”.

fragment opowieści Wincentego z Kielczy, z połowy XIII w.

:”Zostało po nim [Mieszku II] dwóch synów, starszy Bolesław i małoletni Kazimierz. Po starszeństwie zasiada na tronie pierworodny Bolesław”. I dalej: „Nie panował długo, ale nagromadził tyle zbrodni, że śród nich stracił życie”.

„Tabula regnum Poloniae” z końca XIV w.

 „Jeden waleczny król wymazany został z rzędu panujących”.

cytat z Andrzeja Zielińskiego „Początki Polski. Zagadki i tajemnice”,

„Warto się zastanowić, co trzeba było wtedy zrobić, aby zostać na zawsze wykreślonym z ludzkiej pamięci? Wydawałoby się, że nie ma w dziejach ludzkości takiego uczynku ani takiej możliwości. Najlepszym przykładem jest przecież pośmiertna sława Herostratesa, podpalacza świątyni Artemidy w Efezie. Skazany w czasach starożytnych na wykreślenie po wieczne czasy z ludzkiej pamięci, ubogi szewc stał się szybko bohaterem wielu dzieł literackich, a jego imię, w odróżnieniu od imion tych, którzy go na tę niepamięć skazali, przetrwało przez wieki do dzisiejszych czasów i stało się synonimem zdobywania sławy za wszelką cenę. Okazuje się jednak, że w Polsce można było skazać na zapomnienie i wymazanie z historii nawet koronowaną głowę, w dodatku polskiego dynastycznego króla, oficjalnie koronowanego w polskiej katedrze i przez polskiego arcybiskupa. A wyrok taki przetrwał prawie tysiąc lat i praktycznie trwa po dzień dzisiejszy”.

 

fragment jednej z niemieckich kronik „Roczników z Hildesheim”:

„Chrześcijaństwo tamże (w Polsce) przez jego (Mieszka II) poprzedników dobrze zaczęte, a przez niego bardziej umocnione, żałośnie upadło”.

 

„Kronika Wielkopolska”.

„Znęcano się nad księżmi, zabijając ich różnymi sposobami. Jednych przebijano nożami lub dzidami, innym podrzynano gardła, jeszcze innych kamienowali, jakby jakieś ofiary”.

 

W bulli wydanej przez papieża Benedykta VIII, wydanej po tych zdarzeniach, zapisano:

„Corocznie płacić będą Polacy kurii papieskiej zwyczajny pieniądz od każdej głowy, wyłączając głowy szlacheckie, nie będą zapuszczać włosów na głowie i brodzie, zwyczajem barbarzyńskim, ale będą je starannie postrzygać. Wielkiego Postu przestrzegać o trzy tygodnie dłużej niż w innych krajach (…), wiecznie też będą obowiązani, aby w Bogu i w Wierze Chrześcijańskiej wdzięczniejszymi i gorliwszymi byli”.

Opr. AF na podst. Wikipedia

  1. ↑ Zniknął w mrokach średniowiecza – Polityka, Sławomir Leśniewski /09.10.2007
  2.  Kazimierz Jasiński: Rodowód pierwszych Piastów. Warszawa: Volumen, 1993, s. 128. ISBN 83-85218-32-7.
  3.  Jerzy Wyrozumski: Historia Polski do roku 1505. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 95. ISBN 83-01-03732-6.
  4.  Gerard Labuda: Mieszko II król Polski (1025–1034): Czasy przełomu w dziejach państwa polskiego. Kraków: Secesja, 1992, s. 155, seria: Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego / Polska Akademia Umiejętności (Kraków). 73. ISBN 83-85483-46-2.

By


Readers Comments (0)