historia

Bolesław I Okrutny- król Krakowii w latach 955 -972 n.e.

0 Comments

Ibrahim ibn Jakub, opisując terytorium ówczesnych ziem obecnej Polski około roku 965 lub 966 zanotował iż:

Kraje Słowian ciągną się nieprzerwanie od Morza Syryjskiego (Śródziemnego) po Ocean ku północy (…) Królowie ich są obecnie czterej: król Bułgarów (Piotr I) i Bojeslaw (Bolesław I Srogi), król Pragi i Krakowa, i Mesko (Mieszko I), król północy, i Nakon (książę Obodrytów) na końcu Zachodu. (…)
Autor: Ibrahim ibn Jakub, Relacja Ibrahima ibn Jakuba z podróży do krajów słowiańskich w przekładzie Al-Bekriego, tłum. T. Kowalski

Źródło: Norman Davies, Europa, Kraków 2000.

Kim był Ibrahim ibn Jakub?

Był on Żydem sefardyjskim, pochodzącym z Tortosy w kalifacie Kordoby, kronikarzem, podróżnikem i kupcem. Zajmował się handlem z plemionami słowiańskimi, głównie niewolnikami, nie jest wykluczone, że uprawiał też, na rzecz Maurów, działalność wywiadowczą. Pozostawił po sobie relację z podróży do krajów słowiańskich, którą odbył w latach 965 – 966. Jego relacja zawarta jest w XI-wiecznej kronice Księga dróg i królestw hiszpańskiego pisarza Al-Bekriego.

Opis rządów Bolesława Okrutnego

Bolesław I Okrutny (Bolesław I Srogi; ur. po 903, zm. 15 lipca 972) był władcą Ziemi Krakowskiej wg przekazu Ibn Jakuba. „Królem” Małopolski i Krakowa miał stać się po 955 roku, czyli porażce Węgrów w walce z wojskiem Ottona I pod Lechfeld [10]. Bolesław Srogi rządził jako książę Czech od 935 (ewentualnie od 929) do 972 z dynastii Przemyślidów. Syn Wratysława I i Drahomiry, młodszy brat Wacława I Świętego; teść Mieszka I.

28 września 935 roku zausznicy Bolesława I zamordowali Wacława. Po objęciu rządów Bolesław zrzucił niemieckie zwierzchnictwo, jednak w 950 roku został zmuszony do uznania się trybutariuszem niemieckiego króla Ottona I Wielkiego. Był twórcą organizacji grodowej w Czechach.

Życie i działalność

Bolesław urodził się jako młodszy syn Wratysława I i Drahomiry. W chwili śmierci ojca był małoletni; po usamodzielnieniu otrzymał dzielnicę u Pszowian. Wacław I, książę Czech, był zwolennikiem Henryka I, króla Niemiec z dynastii saskiej; z kolei Bolesław sympatyzował z przeciwnikami tego ostatniego – Bawarami, Węgrami i Słowianami połabskimi.

Morderstwo brata Wacława

28 września 935 roku (lub zdaniem części literatury sześć lat wcześniej) w grodzie Stará Boleslav w czasie uczty Wacław został zamordowany przez zauszników Bolesława. Kolejnym księciem został właśnie Bolesław. Jako pokutę za bratobójstwo postanowił przeznaczyć swojego syna Strachkwasa Chrystiana (urodzonego w dniu śmierci Wacława) do życia zakonnego.

Po objęciu władzy Bolesław odmówił płacenia trybutu Rzeszy, w wyniku czego doszło do kilkunastoletniej wojny z Ottonem I Wielkim, królem Niemiec. Ostatecznie jednak w 950 roku Bolesław został pokonany. Odnowiono zależność od Niemiec; jednak dyskusyjny pozostaje fakt, czy wznowiono płacenie trybutu, jaki Czechy uiszczały za panowania Wacława I.

W 955 roku Bolesław I wspierał wojska niemieckie w bitwie z Węgrami nad rzeką Lech (10 sierpnia) oraz w bitwie z Obodrzytami i Lucicami nad Rzeknicą (16 października).

Opanowanie Kotliny Czeskiej

Bolesław I zapewnił sobie praktycznie wyłączne panowanie na terenie Kotliny Czeskiej. Utrzymało się tam tylko jedno lokalne państewko rządzone przez Sławnikowiców – jednak władali nie jako niezależni władcy, lecz jedynie jako administratorzy terytorium kuřimsko-libickiego. Na terenach swojej domeny Bolesław zakładał grody, w których mianował swoich kasztelanów i osadzał wojskowe załogi. Wśród tych grodów były m.in. Litomierzyce, Mielnik, Boleslav, Kouřim, Doudleby, Práchen i Pilzno. Stworzenie organizacji grodowej pozwalało na regularny pobór podatków.

„Król Krakowa”?

Rządy Bolesława I rozpościerały się poza środkowe Czechy, jednak zasięg jego panowania pozostaje dyskusyjny w polskiej współczesnej literaturze historycznej, mimo niepodważalnych przekazów źródłowych Ibn Jakuba. Czescy badacze przyjmują, że państwo Przemyślidów za panowania Bolesława obejmowało Śląsk i część Małopolski. Jeśli chodzi o Morawy, to starsza czeska historiografia przyjmowała, że zostały opanowane przez Bolesława I po klęsce Węgrów nad rzeką Lech w 955 roku. Obecnie, pod wpływem badań archeologicznych, przyjmuje się, że Bolesław I zajął północne Morawy z Ołomuńcem, zaś południową część tej krainy Czesi zajęli w latach dziewięćdziesiątych X wieku[1].

Z powodu twardego postępowania wobec pozostałych czeskich książąt, a może też w związku z bratobójstwem, otrzymał przydomek Okrutny. Poniżej: opis teorii n/t jego dojścia do władz, z forum historycy.org

Jak i kiedy Bolesław I Srogi Przemyślida zdobył Śląsk i Kraków (Małopolskę)?

Nawet czeskie źródła o podbojach tych ziem nic nie wspominają. A jednak wg IiJ (tj. ok. 965/966 r.) Bolesław Srogi był potrójnym księciem: Fragi, Bojemi i Krakoa i przekaz ten jak na razie nie został podważony. Może zatem Bolesław dokonał na drodze dyplomatycznej? Bo to jest znana maniera kronikarzy średniowiecznych, że z małych potyczek potrafią zrobić wielkie bitwy a „podbojów” dokonanych na drodze dyplomatycznej w ogóle nie zauważają. A to przecież właśnie Bolesław I Srogi był prawdziwym twórcom potęgi Przemyślidów, władcą który uczynił z tego lokalnego rodu twórców państwa czeskiego. Historia dokonań Przemyślidów przed Srogim to zajęcie kilku grodów w Kotlinie Czeskiej, reszta to tylko megalomania dynastyczna. Historia podbojów Srogiego mogła zatem wyglądać następująco:

Praga to było księstwo dziedziczne („patrymonialne”) Bolesława, odziedziczone po przodkach i wobec śmierci starszego brata w zamieszkach religijnych. Ale kariera „międzynarodowa” Srogiego zaczyna się w 936 od wystąpienia przeciwko subregulusowi (wicekrólowi) Boemorum. Ale bunt młodego księcia został szybko stłumiony, bo wicekrólowi Boemorum pospieszył na pomoc król Otto I. Szybkość, z jaką Otton zadziałał świadczy, że siedziby ówczesnego wicekróla należy szukać gdzieś blisko Saksonii: na Łużycach lub na Śląsku a nie w okolicach Pragi. Następne 14 lat Bolesław poświęcił na umocnienie pozycji w Kotlinie Czeskiej i układanie stosunków z Węgrami, tak aby ich najazdy omijały jego ziemie. W 950 r. Otto I potrzebował ustanowić nowego księcia zwierzchniego Boemorum (widać zmarła stary subregulus, któremu Otto pomógł w 936 r.) i jego wybór padł na Bolesława. Otto Wielki lubił stawiać na nowych, zdolnych ludzi, kosztem znajomości i układów, nawet rodzinnych (m.in. dlatego został „Wielki”). Wcześniej Otto i Bolesław odegrali mały teatr wojenny (zapewne na użytek Węgrów), ten pierwszy niby najechał na jakiś nowy gród przygraniczny a ten drugi niezwłocznie poddał się władzy Ottona. W sumie nikomu włos z głowy nie spadł a Bolesław został wicekrólem Boemorum.

Wypada w kilku zdaniach odnieść się do tego „subregulusa Boemorum”, skąd ten tytuł i o jakie jakiego terytorium chodzi, bo przecież wyraźnie w przekazie IiJ to jest inne księstwo niż praskie patrymonium Przemyślidów. W połowie IX w. jako kraj Boemorum źródła niemieckie (wschodnio-frankońskie) określają rzeszę drobnych księstw słowiańskich położonych na wschód od Bawarii i Turyngii. Zapewne któryś król wschodnich Franków nie chciał być bezpośrednio seniorem kilkunastu drobnych książąt słowiańskich, więc jednego z nich ustanowił wicekrólem i bezpośrednim wasalem a pozostali zostali wasalami wicekróla. Z reguły przyjmuje się, że ówczesny termin Boemorum oznaczał Czechy właściwe (w Kotlinie Czeskiej) ale taż Łużyce, Milsko i Dolny Śląsk (do przesieki), bo te tereny zabrał wschodnim Frankom Świętopełk Morawski i ustanowił na nich swoje lenno. Później termin „Boemorum” przeszedł jako nazwa na domenę Przemyślidów a ziemie rzeszy słowiańskiej zaczęto nazywać „Sclvenorum”. W roku 1000 Otto III zwierzchnikiem Sclavenorum ustanowił Chrobrego a jego tytuł podniósł z subregulusa na „zwykłego” rexa, czyli z wicekróla na króla.

Jeżeli chodzi natomiast o trzecie księstwo Srogiego, to raczej słusznie przyjmuje się, że Kraków do 955 r. znajdował się w orbicie wpływów węgierskich. Niestety do historii Krakowa w pierwszej połowie X w. brak jakichkolwiek źródeł. Można się co najwyżej domyślać, że Kraków mógł mieć swoich odrębnych książąt, ale usadzanych na tronie krakowskim za zgodą Węgrów i współpracujących z nimi w wyprawach na zachód. Po klęsce Węgrów pod Augsburgiem nadarzyła się okazja pozbycia się protektoratu węgierskiego. Może nawet książę krakowski zginał na Lechowym Polu [Le(ch)l ?]. A tron krakowski był zawsze elekcyjny, nawet jak miał nastąpić syn po ojcu, to możni krakowski domagali potwierdzenia jego władzy przez wiec. Tak więc w 955 r. lub zaraz potem księciem krakowskim wybrano Boleslawa Srogiego Przemyślidę, wicekróla Boemorum, opromienionego świeżą sławą pogromcy Węgrów.

wg http://www.historycy.org/index.php?showtopic=50184

Poglądy na temat sojuszy Bolesława Okrutnego

Istnieje pogląd, że na początku lat sześćdziesiątych X wieku Bolesław pozostawał w sojuszu z Wieletami, skierowanego przeciwko państwu Polan[2]. Jeżeli ten sojusz istniał, to został on rozerwany w 964 roku[3], kiedy to Bolesław zawarł porozumienie z polskim księciem Mieszkiem I. Porozumienie czesko-polskie zostało utwierdzone w 965 roku, kiedy to córka czeskiego księcia – Dobrawa – została wydana za polskiego władcę. We wrześniu 967 roku Bolesław wysłał zięciowi na pomoc oddziały, które pomogły Mieszkowi I w odniesieniu zwycięstwa nad Wolinianami i Wichmanem. Bolesław I rozpoczął w Rzymie starania o utworzenie biskupstwa praskiego.

Data śmierci

W źródłach panują rozbieżności co do daty śmierci Bolesława I. Kronikarz Kosmas z Pragi podał, że zmarł 15 lipca 967 roku[4]. Datę roczną kwestionuje się z następujących powodów:

1. współczesny Bolesławowi I kronikarz Widukind z Korbei podaje, że ten we wrześniu 967 roku wspomagał swojego zięcia Mieszka I w bitwie z Wolinianami i Wichmanem,
2. Kosmas mógł chcieć „uśmiercić” wcześniej Bolesława I, aby przypisać założenie biskupstwa praskiego wyłącznie jego synowi Bolesławowi II,
3. w sazawskiej redakcji rękopisu Kosmasa (rękopis drezdeński) z przełomu XII i XIII wieku jako rok śmierci Bolesława I podany jest 972,
4. Rocznik czeski z drugiej połowy XIII wieku, zdaniem badaczy czerpiący informację pośrednio z zaginionego najstarszego rocznika praskiego z końca X wieku, podaje, że Bolesław I zmarł w 972 roku.
5. Z tego powodu badacze uznają zasadniczo, że Bolesław I zmarł właśnie w 972 roku[5].

opr. af na podst. Wikipedia

Literatura:

By admin

Readers Comments (0)