0 Comments
Polska polityka transportowa w świetle krajów postsowieckich
O ile w Europie Zachodniej tendencje w polityce transportowej odwróciły się, o tyle w Polsce, Rosji i kilku innych państwach postsowieckich z nielicznymi wyjątkami kontynuowana jest polityka transportowa sprzed półwiecza. Często ma ona głęboko dramatyczny wymiar- w największej w Polsce aglomeracji Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego zlikwidowano w przeciągu ostatniego półwiecza około 1/4 lub 1/5 długości sieci tramwajowej oraz 70- 80 % systemu pasażerskich kolei dojazdowych (wąskotorowych), co wydaje się absurdem zważywszy na brak innych systemów szybkiej komunikacji zbiorowej w regionie
Fala likwidacji w latach 2009- 2012
Ostatnie likwidacje prowadzono w ogromnym pośpiechu, często w ciągu stukilkudziesięciu czy kilkuset dni od ogłoszenia zamiaru demontażu torowisk i zamknięcia systemów, nim sprawy były procedowane przez sądy (do czego, jak wynika ze źródeł, nigdy nie doszło). W latach 2010- 2011 wyrywano i demontowano systemy w całych miastach, jak w Gliwicach, gdzie kosztem ok. 700 milionów PLN zastąpiono system szynowej komunikacji naziemnej w korytarzu Katowice- Gliwice budowaną aktualnie śródmiejską drogą szybkiego ruchu, pod której budowę wyburzono znaczną część ścisłego centrum miasta. W 1986 oraz 1992 zlikwidowano dużą część torowisk w Gliwicach, pozostawiając pojedynczy odcinek do pętli Wójtowa Wieś, zlikwidowany definitywnie 13 października 2011 roku.
Gliwice są stolicą polskiego przemysłu samochodowego, w mieście znajduje się fabryka General Motors Manufacturing Poland, w której produkowany jest obecnie model Astra IV, a także japońska fabryka produkująca katalizatory do silników diesla NGK Ceramics. Inwestycja polegająca na całkowitej likwidacji systemów szybkiego transportu szynowego i zastąpienia ich śródmiejską drogą szybkiego ruchu jest ewenementem w europejskiej polityce transportowej- wyburzanie śródmieść miast pod budowę tras szybkiego ruchu zostało zarzucone ok. 40 lat temu, w związku z przemianami politycznymi w tych społeczeństwach.
W największej polskiej aglomeracji zlikwidowano także niedokończone fragmenty Kolei Ruchu Regionalnego- ogromnej inwestycji mającej na celu wprowadzenie systemu S-bahn opartego o budowę nowych torowisk na specjalnie do tego celu poszerzonych korytarzach istniejących linii kolejowych w aglomeracji. Zlikwidowano też niemal całkowicie system wąskotowych obsługujących ongiś ogromne potoki ruchu pasażerskiego. Istnieje szereg europejskich aglomeracji w których systemy kolei wąskotorowej przebudowano na systemy naziemnego metra, szczególnie często taka sytuacja ma miejsce w aglomeracjach hiszpańskich (sytemy FEVE, Euskotren etc.)
O ile w Gliwicach w 1990 roku zbudowano stację Gliwice Wąskotorowe dla ruchu pasażerskiego, wg stanu na 2013 roku cały system został zlikwidowany, w części pod budowę trasy szybkiego ruchu przez wyburzone części śródmieścia miasta. Na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, aglomeracji liczącej ok. 3,5 tys. mieszkańców, zlikwidowano około 70- 80 % sieci infrastruktury szybkiego transportu pasażerskiego z wykorzystaniem torowisk o szerokości 785 mm. Pozostałe nieliczne fragmenty istnieją głównie poza terenem zurbanizowanym i mają jedynie znaczenie turystyczne (linia Bytom- Miasteczko Śląskie z regularnym ruchem turystycznym).
Skala likwidacji systemu kolei lekkiej w największej polskiej aglomeracji
Kolorem czarnym i szarym oznaczono zlikwidowane fragmenty sieci. Likwidacje objęły całe fragmenty sieci wokół Gliwic, Bytomia, Będzina etc. Źródło grafiki: http://magazyn.wpk.katowice.pl/art/schemat_hist.htm
Między rokiem 1990 a 2007 jedyną większą modernizacją był niedokończony remont torowiska linii 6/41 wykonywany przez firmę Alstom[7][6], która w ramach tej samej umowy dostarczyła również 17 niskopodłogowych tramwajów Konstal 116Nd. Nie tylko nie powstały żadne nowe odcinki torowisk, lecz również rozpoczęto likwidację części istniejących. W 1986 oraz 1992 zlikwidowano dużą część torowisk w Gliwicach, pozostawiając pojedynczy odcinek do pętli Wójtowa Wieś. Od 1 kwietnia 2006 na wniosek Tramwajów Śląskich zawieszono komunikację tramwajową na liniach 8 i 25 do Dąbrówki Wielkiej i Wojkowic, która mimo sprzeciwu mieszkańców oraz samorządów, została zastąpiona autobusami[8]. Przewoźnik tłumaczył likwidację oszczędnościami wynikającymi z demontażu infrastruktury. Po prywatyzacji największym problemem jest brak jednolitej wizji rozwoju komunikacji tramwajowej w regionie oraz przeciwstawne tendencje. Z jednej strony istnieje grupa miast (m.in. Katowice, Bytom i Zabrze), które rozpoczęły inwestycje infrastrukturalne, a z drugiej w innych miastach dokonuje się dalszej likwidacji linii lub ograniczania oferty przewozowej, argumentując to brakiem zapotrzebowania czy kosztami. W ten sposób 1 stycznia 2009 na wniosek prezydenta Chorzowa została zlikwidowana linia 12[9], zaś od 1 września zawieszona została komunikacja tramwajowa na terenie Gliwic. Obydwa wydarzenia zbulwersowały wielu ekspertów oraz mieszkańców[10][11]. W Gliwicach likwidacja tramwajów przeprowadzona została w atmosferze skandalu, bez przeprowadzenia konsultacji społecznych[12], co było bezpośrednią przyczyną zorganizowania referendum w sprawie odwołania prezydenta Zygmunta Frankiewicza oraz rady miasta[13][14]. Mimo zwycięstwa przeciwników likwidacji tramwajów, referendum nie zostało uznane z uwagi na zbyt niską frekwencję. Samorządowcy przeciwni komunikacji tramwajowej twierdzą, że komunikacja autobusowa jest tańsza w eksploatacji oraz utrzymaniu, a także że pozwala na zapewnienie wyższego komfortu podróży. Naukowcy i eksperci zarzucają im krótkowzroczność, fałszowanie informacji dotyczących efektywności poszczególnych środków transportu oraz manipulacje polegające na pomijaniu niewygodnych faktów oraz stosowaniu niemiarodajnych wskaźników[15]. (źródło: wikipedia )
Linia Odcinek zlikwidowany lub zawieszony Rok likwidacji lub zawieszenia 1 Gliwice Zwycięstwa – Gliwice Zygmunta Starego 1986 1/4 Gliwice Zajezdnia – Gliwice Wójtowa Wieś Pętla 2009 2 Gliwice Zwycięstwa – Gliwice Trynek 1985 7 Łagiewniki Targowisko – Bytom Plac Sikorskiego 2008 (w 2013 przystąpienie do reaktywacji) 8 Bytom Siemianowicka – Dąbrówka Wielka Pętla 2006 12 Siemianowice Plac Skargi – Chorzów Plac Hutników 2008 25 Będzin Partyzantów/Muzeum – Żychcice Pętla 2006 31 Bytom Łużycka – Wieszowa Koniec Jazdy 1983 32 Bytom Łużycka – Stolarzowice Wolności 1983 33 Rokitnica Ratusz – Mikulczyce Dworzec 1968 34 Bytom Karb Mijanka – Dąbrowa Miejska Park 1976-1980 36 Bytom Pogoda – Piekary Kościół 1979-1982
Niezbadane do dziś spustoszenie w infrastrukturze metra naziemnego o standardzie kolei lekkkiej (light rail) występuje na sieci PKP. Nie jest znana nawet dokładna liczba zlikwidowanych odcinków torowisk kolei normalnotorowej w obszarze zurbanizowanym. W Zielonej Górze w latach 2010- 2012 zlikwidowano dośc kompletny system kolei podmiejskiej obsługujący najbardziej zurbanizowany obszar miejski spośród wszystkich linii kolejowych w całym województwie, odcinając największe skupiska ludności w południowej części woj. lubuskiego od możliwości obsługi komunikacyjnej transportem szynowym. Straty wynoszą minimum 120 mln PLN, bez ujęcia kosztów związanych ze zmniejszonymi wpływami z przewozów pasażerskich koleją w aglomeracji Zielona Góra- Sulechów- Nowa Sól. Łączna suma strat dla gospodarki tego regionu może sięgać nawet 200- 300 mln PLN. Nie wydaje się możliwe, aby te sumy można było odzyskać od osób podejmujących kontrowersyjne decyzje bez jakichkolwiek mechanizmów demokratycznych. Sam dwukrotnie zabrałem głos w tej sprawie podczas obrad Rady Miejskiej Zielonej Góry. Mam wrażenie że jedynie finansowa odpowiedzialność decydentów za ich decyzje jest w stanie cokolwiek w tym temacie zmienić. Gdyby decydenci pokrywali koszty swoich kontrowersyjnych decyzji, do podobnych sytuacji dochodziłoby rzadziej.
Opr. Adam Fularz na podstawie Wikipedii
Przykładowe kalendarium likwidacji sieci tramwajowej.
Casus Gliwic (za: wikipedia)
2009
maj – wystąpienie Prezydenta Miasta Gliwice do KZK GOP z wnioskiem o likwidację komunikacji tramwajowej na terenie miasta Gliwice
26 maja – pozytywne rozpatrzenie wniosku Prezydenta Miasta Gliwice przez KZK GOP w sprawie likwidacji komunikacji tramwajowej na terenie miasta Gliwice
17 czerwca – rozpoczęcie zbierania podpisów pod referendum w sprawie odwołania Prezydenta Miasta Gliwice i Rady Miejskiej
20 czerwca – dzień otwarty zajezdni w Gliwicach połączony z paradą tramwajów na ulicach Gliwic oraz kursowaniem jubileuszowej linii tramwajowej o numerze 115, który symbolizował 115 lat tramwajów w Gliwicach i na Górnym Śląsku
1 września – zawieszenie kursowania tramwajów w mieście po 115 latach ich obecności na gliwickich ulicach
8 listopada – odbyło się referendum, które okazało się nieważne ze względu na brak odpowiedniej frekwencji (minimalny próg to około 33 tysiące mieszkańców), jednak prawie 90% z około 20 tysięcy mieszkańców biorących w nim udział, opowiedziało się przeciwko władzom miasta, a tym samym za powrotem tramwajów do Gliwic
2010
27 kwietnia – pojawiają się informacje w lokalnych gliwickich mediach o prawdopodobnej likwidacji torowisk
18 czerwca – rozpoczęcie demontażu torów tramwajowych na ulicy Wieczorka
2 lipca – rozpoczęcie demontażu torów tramwajowych na ulicy Dolnych Wałów
20 lipca – rozpoczęcie demontażu torów tramwajowych na wiadukcie w ciągu ulicy Zabrskiej
2011
luty – demontaż tramwajowych przewodów trakcyjnych od połowy ulicy Zwycięstwa do pętli tramwajowej
kwiecień – demontaż tramwajowych przewodów trakcyjnych od wiaduktu w ciągu ulicy Zabrskiej do połowy ulicy Zwycięstwa
29 kwietnia – rozpoczęcie demontażu torów tramwajowych na skrzyżowaniu ulic Zwycięstwa i ul. Stefana Wyszyńskiego
8 lipca – rozpoczęcie demontażu torów tramwajowych na pętli tramwajowej na terenie dzielnicy Wójtowa Wieś
13 października – rozpoczęcie demontażu torów tramwajowych na skrzyżowaniu ulic Ignacego Daszyńskiego i Tadeusza Kościuszki
Casus tramwai w Sopocie
Tramwaje w Sopocie to nieistniejący już system komunikacji tramwajowej działający na terenie miasta Sopot, będący przed uruchomieniem Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście częścią gdańskiej sieci tramwajowej.
Historia i początki- Tramwaj konny
Po raz pierwszy komunikację tramwajową uruchomiono w Sopocie 1 maja 1884 roku. Był to tramwaj konny o rozstawie toru równym 800 mm, który kursował na 2-kilometrowej trasie wzdłuż ul. 23 Marca od skrzyżowania z al. Niepodległości do skrzyżowania leśnego Wielka Gwiazda, gdzie znajdowała się restauracja o tej samej nazwie. Wadą sieci było oddalenie początkowego przystanku tramwaju od dworca kolejowego, co powodowało małe zainteresowanie pasażerów, a w efekcie nierentowność przedsięwzięcia[1].
Właściciel sieci usiłował przekonać władze gminy do zawiązania spółki, która zajęła by się przedłużeniem trasy do obecnej ul. 1 Maja. Władze Sopotu nie były jednak zainteresowane, twierdząc, że po przedłużeniu trasy, tramwaj nadal będzie deficytowy[1].
Na przełomie XIX i XX w. Sopot rozrósł się i zyskał na znaczeniu, a właścicielowi tramwaju udało się zainteresować rozbudową sieci przedsiębiorstwo Leipziger Elektrizitatunternehmen Reitz und Co z Lipska. Planowano m.in. elektryfikację sieci i jej przedłużenie[1].
Ostatecznie, po analizie finansowej oraz wobec braku zgody władz miejskich na przedłużenie trasy, inwestor wycofał się. Wkrótce potem komunikacja została zawieszona i całą sieć zlikwidowano[1].
Tramwaj elektryczny
W czasie II wojny światowej sieć tramwajowa w Gdańsku została zniszczona. W ramach powojennej odbudowy wybrano odcinki do remontu i odtworzenia, a także zaplanowano nowe fragmenty[2]. Pierwotnie nie przewidywano budowy Szybkiej Kolei Miejskiej, a przewozy z Gdańska do Gdyni miały być obsługiwane przez tramwaje i trolejbusy[3]. 10 listopada 1946 r. doprowadzono linię tramwajową do Sopotu[2][3]. Uruchomiono wówczas linię nr 7 na trasie Targ Węglowy – Wrzeszcz – Oliwa – Sopot[2], a sopocką pętlę zlokalizowano na obecnej ul. Reja[2][3].
Po uruchomieniu w 1952 roku linii Szybkiej Kolei Miejskiej z Gdańska do Sopotu, a rok później do Gdyni[3], zdecydowano o zaprzestaniu rozbudowy sieci tramwajowej w kierunku Gdyni i stopniowym wycofaniu tramwajów z Sopotu[2]. Ostatecznie, 1 stycznia 1961 r.[2][3] zawieszono linię nr 7 i zlikwidowano[2] jednocześnie komunikację tramwajową do Sopotu[2][3].
W roku 2009 gdański ZTM przejściowo rozważał projekt budowy linii tramwajowej do Sopotu, ale projekt upadł[4].
Tabela: likwidacje systemów tramwajowych w Polsce
Miasto | Operator | Rozstaw | Długość torowisk | Data | Artykuł | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Otwarcia | Elektryfikacji | Likwidacji | |||||
Białystok | Towarzystwo Białostockich Tramwajów Konnych | 1000 mm | ok. 6,2 km | 1895 | brak | 1915 | |
Bielsko-Biała | Bielska Kolej Elektryczna | 1000 mm | 8,3 km | 1895 | 1971 | ||
Dąbrówka Wielka (GOP) | Tramwaje Śląskie | 1435 mm | 2006 | ||||
Bytom | 1435 mm | ? | 1913 | 1945[1] | |||
Cieszyn | ? | 1000 mm | 1,8 km | 1911 | 1921 | ||
Chorzów Stary | Tramwaje Śląskie | 1435 mm | ? | 2009 | |||
Gliwice | Tramwaje Śląskie | 1435 mm | ? | 2009 | |||
Gubin | ? | 1000 mm | 2,5 km | 1904 | 1938 | ||
Inowrocław | ? | 1000 mm | ? | 1912 | 1962 | ||
Jelenia Góra | Kolej Elektryczna w Jeleniej Górze | 1000 mm (do 1899 – 1435 mm) |
? | 1897 | 1900 | 1969 | |
Kostrzyn nad Odrą | ? | 1000 mm | ? | 1903 | 1925 | 1945 | |
Koszalin | ? | 1435 mm | ? | 1911 | 1938 | ||
Tuszyn | MPK Łódź | 1978 | |||||
Legnica | ? | 1000 mm | ? | 1882 | 1898 | 1968 | |
Rzgów (Łódź) | MPK Łódź | 1993 | |||||
Olsztyn | MZK Olsztyn | 1000 mm | 1907 | 1965 | |||
ZKM Olsztyn | 1435 mm | 10,5 km | w budowie | ||||
Piekary (GOP) | 1435 mm | 1982 | |||||
Słubice | ? | 1000 mm | ? | 1898 | 1945 | ||
Słupsk | ? | 1000 mm | ? | 1910 | 1959 | ||
Sopot[4] | ? | 800 mm |
Sopot | 1435 mm | 2 km | 1884 | początek XX wieku (800 mm)
1961- tramwaj normalnotorowy |
|||
Tarnów | ? | 1000 mm | 2,6 km | 1911 | 1942 | ||
Stolarzowice (GOP) | 1435 mm | 1983 | |||||
Wałbrzych | Wałbrzyska Kolej Powiatowa | 1000 mm | ? | 1898 | 1966 | ||
Wieszowa (GOP) | 1435 mm | 1983 | |||||
Wojkowice (GOP) | 1435 mm | ||||||
Zgorzelec | ? | 1000 mm | ? | 1898 | 1945 |
brak Tarnów?1000 mm2,6 km19111942 WałbrzychWałbrzyska Kolej Powiatowa1000 mm?18981966 2006 Zgorzelec?1000 mm? 1898 1945 Aleksandrów (Łódź)MPK Łódź1000 mm 1991
Dawna sieć tramwajowa w Jeleniej Górze.
Źródło Wikimedia
Autor Chadżi
Bielsko- Biała
Etapy likwidacji sieci tramwajowej w Bielsku-Białej.
Data 12 grudnia 2007
Źródło Wikimedia
Fot. System tramwaju w Olsztynie, jako jedyny przewidziany do odbudowy (wersja interaktywna)
Legenda: trasy budowane, trasy istniejące przed 1965, autor Jkan997, wikimedia
By admin