historia
Kaganat Północy: co o „pogańskim cesarzu” mówią źródła? Czy był on władcą Wolinian?
0 Comments
Czy jest część historii do której wzdychają neopoganie i różni zwolennicy dawnego, obalonego wieki temu porządku? Czy jakaś część historii jest na tyle niewygodna że skryto ją w odmętach ksiąg, a katoliccy pisarze wzbraniali się opisać ją choćby wzmianką? Sądzę że jest to historia tzw. Kaganatu na ziemiach obecnej Polski. Istnieje nader wiele źródeł które pozwalają na taką interpretację. Choćby zagadka Madżaka, króla królów Słowian, władcy plemienia (Wltb), identyfikowanego z Wolinem na podstawie źródeł przytoczonych w cytowanej pracy K. Szajnochy.
Moja interpretacja jest jedną z wielu możliwych. Do dziś nie zlokalizowano usytuowania dawnego imperium pogańskiego, ba, jego opisy przetrwały w zasadzie tylko w relacjach podróżników arabskich, zupełnie jakby w kręgu kulturowym zdominowanym przez religię katolicką za wszelką cenę starano się wymazać ten pogański okres z wszelkiej pamięci.
Nie wiemy kim byli ci władcy? Czy odgłosem upadku tego imperium są zdarzenia opisane przy okazji uczty Popiela II, mającego przecież, zgodnie z opisami, władzę nad licznymi stryjami, władającymi odrębnymi prowincjami gigantycznego imperium? Władca ten przeniósł stolicę w głąb lądu, z obawy przed najazdami wrogów, i umieścił ją na wyspie położonej na jeziorze. Wraz ze zbrodnią otrucia całej dynastii rządzącej prowincjami imperium, wg Długosza upadła chwała dawnej Lechii. Władzę mógł przejąć maior domus, majordomus- i bardzo pasuje tutaj etymologia słowa „piast”, wyjaśniana także w znaczeniu piastuna. Przypomina to upadek dynastii Merowingów, gdzie władzę przejął majordomus.
Lechichi początek Polski: szkic historyczny
Autorzy Karol Szajnocha, s.169
Zgasła wszelka chwaía Lechitów, wszczęła się mała słowianska Polska. Zarzucono, jak Długosz powiada, dawne imie Lechitów, a przyjęto na zawsze nazwę Polaków.
Pogrzeb wodza Rusów, obraz pędzla Henryka Siemiradzkiego. Państwowe Muzeum Historyczne,Moskwa. cc wikimedia
Kim był Kagan Ludzi Północy?
Władca osób opisanych jako Ruzowie posiadającym tytuł „kagana” jest wymieniony w kilku źródłach historycznych, w większości zagranicznych tekstach pochodzących z IX wieku. Najwcześniejsze europejskie odniesienia związane z Kaganatem Rhos, Ruz pochodzą z frankońskiego rocznika „Annals of St Bertin”, które odnoszą się do grupy Skandynawów , którzy nazwali się Rhos ( qui se, id est gentem Suam, Rhos vocari dicebant ) i odwiedzili Konstantynopol około roku 838.[13] W obawie przed powrotem do domu poprzez stepy, co czyni ich podatnymi na ataki ze strony Węgrów, owi Rhos wyjechali przez imperium Franków wraz z greckimi ambasadorami bizantyjskiego cesarza Teofila. Zapytani przez cesarza Franków Ludwika Pobożnego w Ingelheim stwierdzili, że ich przywódca był znany jako chacanus (łacińskie słowo „Kagan”), [14], że żyją daleko na północy, i że byli Skandynawami ( comperit eos gentis esse sueonum). [15]
Trzydzieści lat później, wiosną 871, wschodni i zachodni cesarze, Bazyli I i Ludwik II , pokłócili się o kontrolę nad Bari, które zostało odbite od Arabów przez ich wspólne siły. Cesarz wysłał zły list do swojego zachodniego odpowiednika, upominając go o przywłaszczenie sobie tytułu cesarza. Twierdził, że władcy Franków są prostymi Reges – królami, a imperialny tytuł właściwie stosowany jest tylko do Rzymskiego Pana Panów, czyli samego Bazylego. Zwrócił również uwagę, że każdy naród ma swój własny tytuł najwyższego władcy: na przykład tytuł chaganus jest używany przez panów Awarów, Chazarów (Gazari), i „ludzi północy” ( Nortmanno ). Treść listu Bazylego jest dziś nieznana, znamy tylko odpowiedź. Ludwik odpowiedział, że był świadomy tylko tytułu władcy Awarów- kagana, i nigdy nie słyszał o kaganach Chazarów i „ludzi północy”. [16] [17]
Treść listu Bazylego, teraz stracona, jest rekonstruowana z odpowiedzi Ludwika, cytowanej w całości w kronice Salerno, a to oznacza, że co najmniej jedna grupa ludzi północy miała władcę, który nazywa siebie „kaganem”. [24]
Ahmad ibn Rustah , X-wieczny muzułmański geograf z Persji , napisał, że Rus-kagan („khāqān rus”) mieszkał na wyspie w jeziorze. [18] Constantine Zuckerman komentuje, że Ibn Rustah, wykorzystując tekst anonimowego autora z lat 870-tych, próbował dokładnie opisywać tytuły wszystkich władców opisanych przez jego autora, co sprawia, że jego dowody tym bardziej cenne. [19] Muzułmański geograf wymienia tylko dwóch kaganów w swoim traktacie – tych z Chazarii i kaganów „Rus”. Ponadto prawie równocześnie pojawia się odniesienie do Rus, które pochodzi z dzieła autora al-Yaqubi , który pisał w 889 lub 890, o tym jak górale kaukascy, gdy byli oblężeni przez Arabów w 854, poprosili o pomoc cesarzy, kaganów ( Sahib ) al-Rum (Bizancjum ), Chazarii i al- Saqaliba (Słowian). [20] Hudud al-Alam , anonimowy perski tekst geograficzny napisany pod koniec X wieku, odnosi się do króla Rus jako „Khāqān-i Rus”. [21] Ów nieznany autor Hudud al-Alam oparł się na licznych IX-ciowiecznych źródłach, w tym Ibn Khordādbeh, możliwe więc jest, że jego odniesienia do Kagan-Rus zostały skopiowane z wcześniejszych, i nie odzwierciedla współczesnej mu rzeczywistości politycznej. [22] W końcu XI wieku perski geograf Abu Said Gardizi wspomniano „khāqān-i rus” w swojej pracy Zayn al-Akhbar . Podobnie jak w innych muzułmańskich geografów, Gardizi oparł się na tradycji wynikających ze źródeł IX wieku. [23]
Podział Kaganatu wg przekazów
Abu Zayd al-Balkhi opisał trzy prowincje lub centra tego imperium – Kuyaba, Slavia, i Artania, około roku 920 n.e. Znane są one z przekazów jego komentatorów, jako że oryginalne dzieło nie zachowało się. Cytowali go: Ibn Hawqal, Al-Istakhri, Hudud ul-’alam.
Pierwsza- : كويابة Kūyāba wydaje się podobna do nazwy Kujawy, eksport skór bobrów, które są rozprowadzane we wszystkich zakątkach świata i nie istnieją nigdzie z wyjątkiem północnych rzek Bułgarów, Russ i Kuyaba. Jeśli miało to oznaczać Kujawy, to nazwa ta pada ponownie dopiero prawie 3 stulecia później, w roku 1136 (por. Bulla Gnieźnieńska, Lat. Ex commisso nobis, choć przeszukując tekst źródłowy nie mogłem tej nazwy znaleźć).
Sławią صلاوية Ṣ(a)lāwiya – nazywano Meklemburgię i Pomorze Zachodnie w wiekach średnich, główne miasto: Salaw
Artania ارثانية ’Arṯāniya – ginie w mrokach, wiadomo jedynie że podróżnicy do niej się nie zapędzali, bowiem jej mieszkańcy zabijali przyjezdnych. Główne miasto: Artha, towary eksportowe: szable czarne, lisy, i cyny (ołów?) I wielu niewolników. (za Ibn Hawqal , „Kitab al-masalik wa-l-mamalik”, przed 970 rokiem, opisywano więc już nieaktualną sytuację polityczną)
Ibn Hawqal claims that nobody has ever visited Artha because the locals kill every foreigner attempting to penetrate their land. They are involved in trade with Kuyaba, selling sable furs, lead, and a modicum of slaves (źródło: Oriental Sources on Old East Slavs, by An. Novoseltsev )
Ustrój polityczny Kaganatu Północy
Pisząc w 922, Ibn Fadlan opisuje ustrój władzy Ruz, i charakteryzuje władcę jako mającego tylko trochę realnej władzy. Zamiast tego, polityczna i wojskowa władza była sprawowana przez deputowanego, który „dowodzi żołnierzami, atakuje wrogów [władcy], i działa jako jego przedstawiciel wśród jego poddanych”. [25 ] Najwyższy król, ów kagan, z drugiej strony, „nie ma innych obowiązków, niż kochać się z jego niewolnicami, pić, i oddawać się przyjemnościom.” [25] Był on strzeżony przez 400 ludzi, „gotowych umrzeć za niego … Te 400 siedziało poniżej tronu królewskiego: duża i wysadzana klejnotami platforma, która również mieściła czterdzieści dziewczyn-niewolnic z jego haremu „. Ibn Fadlan napisał, że władcy prawie nigdy nie opuszczają swojego tronu, a nawet „kiedy chce przejechać się konno, koń jest podprowadzny do niego, a po powroci,e konia doprowadza aż do tronu”. [ 56 ] Ibn Rustah, z drugiej strony, poinformował, że kagan był najwyższym autorytetem w rozstrzyganiu sporów między jego poddanymi. Jego decyzje jednak nie były wiążące, tak, że jeśli jeden z dyskutantów nie zgodził się z orzeczeniem kagana, spór zostaje rozwiązany w walce, która odbyła się „w obecności krewnych zawodników”, którzy stoją z wyciągniętymi mieczami, a człowiek, który lepiej sprawdzi się w pojedynku otrzyma również decydujący w sprawie w sporze „. [27]
Ilustracja: Tryzna Olega, autor: Viktor Vasnetsov. cc wikimedia
Kaganat na ziemiach obecnej Polski?
Najstarsza wzmianka o kaganie pochodzi z 839 roku. Termin odnotowany został przez Annales Bertiniani:
Wysłał również [cesarz Teofil] z nimi [ze swoimi posłami] pewne osoby, które utrzymywały, że nazywa się je, tzn. ich lud – Rhos, a których wysłał do niego [do Teofila] ich władca, mający tytuł chacanus…[10].
W powstałej w 983 roku Księdze granic świata nieznanego autora perskiego, który zapewne korzystał z wcześniejszych, pochodzących z VIII–IX wieku, prac geografów arabskich i środkowoazjatyckich istnieje następująca wzmianka:
Ich [Słowian ] władcę zwą rus-chakan[11].
Goście zza mórz, Nicholas Roerich (1899), cc wikimedia
Zagadkowi Ruzowie
Muzułmański dyplomata i podróżnik, Ahmad ibn Fadlan , który odwiedził te kraje w 922, opisał lud Rusiyyah w sposób silnie sugestywny dla Normanów:
Widziałem Rus, jak przyszli podczas ich podróży handlowych i rozłożyli obóz przy Itil. Nigdy nie widziałem bardziej doskonałych fizycznych kształtów, wysocy jak palmy, blondyni i rumiani, nie noszą ani tuniki ani kaftanów, ale mężczyźni noszą odzież, która obejmuje jedną stronę ciała i pozostawia wolną rękę. Każdy człowiek ma topór, miecz i nóż, i utrzymuje każdy z tych przedmiotów przez cały czas. Miecze są szerokie i rzeźbione, z typu używanego przez Franków. Każda kobieta nosi przy obu piersiach pudełko z żelaza, srebra, miedzi lub złota, wartość pudełka wskazuje na bogactwo męża. Każde pudełko ma pierścień, z którego (dobywa?) ostrza. Kobiety noszą na szyi obręcze ze złota i srebra. Ich najbardziej cenioną ozdobą są zielone szklane koraliki. Oni nawlekają je jako naszyjniki dla swoich kobiet.
-Jones, Gwyn (2001). A History of the Vikings. Oxford University Press. p. 164. ISBN 0-19-280134-1.
Oprócz opisu Ibn Fadlana, istnieje opis perskiego podróżnika Ibn Rustah którzy rzekomo odwiedził te kraje opisując wykorzystanie Słowian.
Co do Rus, żyją na wyspie … trzeba poświęcić trzy dni na spacer wokół i jest pokryta grubą zarośli i lasów, jest najbardziej niezdrowa …. Oni gnębią Słowian, wykorzystując statki by do nich dotrzeć, wynoszą ich jako niewolników i … ich sprzedają. Oni nie mają pól, ale po prostu żyją na co dostają z ziem słowiańskich …. Kiedy syn się urodził, ojciec pójdzie do noworodka, z mieczem w ręku; rzuca go na ziemię, mówiąc, „nie będę zostawiał ci żadnej własności, nieruchomości. Musisz liczyć tylko na to, co można dostarczyć tą bronią”-Ibn Rustah, National Geographic [ Rustah, Ibn (March 1985). National Geographic. ]
Liutprand z Cremony, który w 949 oraz 968 posłował na dwór bizantyjski, stwierdza, że termin ten oznaczał Normanów i był ich drugą nazwą:
Rusios, quos alio nos nomine Nordmannos apellamus […]; Graeci vocant […] Rusios, nos vero a positione loci nominamus Nordmannos.
Madżek, władca Wolinian?
Opis wyspy, jak też i przekazy źródłowe każą lokować stolicę kagana na wyspie Wolin (W.l.njana w źródle), jak chce część polskich badaczy dawnych zapisków arabskich kronikarzy wczesnośredniowiecznych.
Al-Masudi (I poł. X w.) „Złote Łaki”, r. 24:
„Tworzą oni różne szczepy, które się wzajemnie zwalczają. Mają oni królów, z których jedni wyznają chrześcijaństwo (…) Drudzy zaś nie posiadają żadnej księgi Objawienia i nie słuchają żadnych przepisów religijnych, ale są poganami, którzy nic nie wiedzą o prawdach wiary.Tworzą oni liczne narody. Otóż między nimi jest jeden naród, przy którym od dawna, od samego początku była władza; jego król zwał się Madżak. Naród ten zwie się Walinjana. I temu ludowi zwykły się były podporządkowywać pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ ten lud dzierżył władzę i inni królowie jej ulegali.Za tym ludem słowiańskim idzie plemię Ostotrana, którego król dzisiaj nazywa się Basklabić; następnie Dulaba, którego obecny król nazywa się Wanićslaf; następnie Nemcin, których król nazywa się Girana. Jest to lud najdzielniejszy i najbardziej przedsiębiorczy wśród Słowian.Następnie Manabin, których król nazywa się Ratimir. Następnie lud imieniem Surbin. Jest to lud, którego boją się Słowianie z przyczyn, których wyliczanie byłoby zbyt długie i z powodu przymiotów, których rozważenie wymagałoby zbyt wiele trudu, a także, ponieważ nie mają oni religii, której by się poddawali.Dalej idą Morawa, Chorwatin, Sachin, Gussanin, Branićabin. Co się tyczy imion niektórych królów tych plemion, które wymieniliśmy, to są to stałe miana tych królów.Pierwszym z państw słowiańskich jest ad-Dir, które posiada rozległe miasta, liczne pola uprawne, rozliczne wojska i przeróżne uzbrojenie.(…)Temu państwu słowiańskiemu najbliższe jest państwo al-Firag, które posiada kopalnie złota, miasta, liczne uprawy, przeliczne wojska i wielką siłę zbrojną. Państwo to zwalcza Rhomajów, Franków, Bazkarda i inne ludy. A wojna między nimi prowadzona jest ze zmiennym szczęściem. Najbliżej tego państwa słowiańskiego leży państwo Turk (Węgry).Ten naród (al-Firag) jest najpiękniejszy, najliczniejszy i najdzielniejszy między Słowianami.”
Ibrahim ibn Jakub pisał około roku 947 n.e.:
„Stanowią oni liczne, różniące się między sobą plemiona. W ubiegłych czasach zbierał ich razem pewien król noszący tytuł (imię) Maha. Był on z ich plemienia zwanego Welitaba, a to plemię jest wielce poważane wśród nich.
Potem poróżnili się między sobą, tak, że ustał u nich ład, a plemiona ich potworzyły oddzielne grupy, zaś nad każdym plemieniem ich zapanował król.
Karol Szajnocha o władcy Wolinian
Czytamy w Massudym 11 D Ohssona
Gíówny naród síowianski nazywa sie Velinana. Mozna go poczytaé za wielkie roisko Síowian. Niegdys panowaí on wszystkim ludom swego plemienia a jego monarcha imieniem Madiek odbieraí hoídy innycb ksiazat síowianskich. Lecz po niejakim czasie wybuchía niezgoda pomiedzy niemi i osíabiíabiía potege tych ludów dajac osobnego wíadzce kazdemu- Sa principale nation sclabe se nomme Velinana on peut la considerer comme la souche des Sclabes Jadis elle les dominait tous et son roi nommé Madjek recevait T hommage des autres princes sclabes mais la desunion survint et affaiblit la puissance de ces peuples en leur donnant a chacun un souverain particulier
Lechichi pocza¸tek Polski: szkic historyczny
Autorzy Karol Szajnocha s. 161
ustep arabski z tegozsamego zapewne Takzwany geograf Nubijski z wieku XII wyjal go z dawniejszej ksiazki Mirabilia mundip0 mówi wiacej o tym wypadku jako o rzeczy starej lapsis temporibus. Tam po wzmiance wielkich niegdys miastach handlowych u Słowian nadbaítyckich powiedziano co nastepuje Gesch Pomm I 507 Jeden z królów tame cznych chciaí panowaé nad reszta ksiazat i stoczyí z nimi walke lecz zostaí zwyciuężony. Mimo to trwaíy dalej niesnaski i zatargi, przez co niektórzy z nich opuscili ojczyzne i zagnali sie az na morze áródziemne Wtedy zostaíy zburzone i opustoszaíy ich miasta.
Lechichi pocza¸tek Polski: szkic historyczny
Autorzy Karol Szajnocha, s. 164
Jakoz nie tylko Arab Massudy Iecz i niemiecki pisarz Witukind uzy waí tejsamej nazwy Vuloini tj Julincy czyli Wieluncy stosujac jp do póínocnych nocnych poddanychMieczysíawa podówczas zbun towanych
(….)
Madiek jest arabskiem mianem Normana zgodnem z zwyczajna u Arabów denominacya Normanów madius Kruse Chr 159 164 192 195 co zapewne nie znaczyío maga lub cza rodzieja lecz powszechnym na wschodzie zwy czajem nazywania ludów po imieniu starozytnych patryarchów pokolen míaío oznaczac Magog z arabska Madiek tj biblijnego praojca Gotów
Lechichi pocza¸tek Polski: szkic historyczny
Autorzy Karol Szajnocha, s.165
Taki zas wykJad owych síów daje im znaczenie nastepujace Gíównym lechickim jest Julinski Panujacy mukról z rodu odbieraí niegdys hoídy ksiazat pobliz kich jak wíasnie Popiel byí poprzednio zwierz chnikiem swoich stryjów Pozniej zaszía nie zgoda i osíabiía potege Lachó w
s.166
Jeszcze wyrazniej do Popiela odnosi sie drugi ustep arabski mówiacy o królu Lechickim który chciaí panowac nad reszta ksiazat Iecz zostaí zwyciezony skutkiem czego podupadíy miasta tameczne Do którejto zgodnosci miedzy tradycyíi o Po pielu a obudwoma swiadectwami arabskiemi na lezy przydac jeszcze date pierwszego podupadnie cia Julinu który istotnie w czasach katastrofy Popîela i zapewne w zwi zku z dziejami jego upadku mianowicie okoío r 830 uledz miaí pierwszej zagíadzie Simonsen Untersuch üb Jomsbiirg 52 przypominajacej sie prawdo podobnie w owej wzmiance arabskiej o upadku miastnadbaítyckich a wynagrodzonej nastepnieno wem zakwitnieciem Julinu za Bolesíawa Chrobrego
Lechichi pocza¸tek Polski: szkic historyczny
Autorzy Karol Szajnocha, s.167
Ilustracja: Wojna w roku 860, autor: Nicholas Roerich (1897)
Podział imperium z czasów Popiela I wg polskich źródeł średniowiecznych
Popiel I – następca tronu
Bolesław – otrzymał Pomorze dolne
Kazimierz – otrzymał Kaszuby
Władysław – otrzymał Kaszuby
Wratysław – otrzymał Ranię
Oddon – otrzymał Dytywonię
Barwin – otrzymał Pomorze dolne
Przybysław – otrzymał Dytywonię
Przemysław – otrzymał Zgorzelicę
Jaksa – otrzymał Białą Serbię
Semian – otrzymał Serbię
Siemowit – otrzymał Zgorzelicę
Siemomysł – otrzymał Zgorzelicę
Bogdal – otrzymał Pomorze dolne
Spicygniew – otrzymał Bremę
Spicymir – otrzymał Luneburg
Zbigniew – otrzymał Szczecin
Sobiesław – otrzymał gród Dalen
Wizymir – otrzymał Wyszomierz
Czestmir – otrzymał Dytywonię
Wisław – otrzymał Międzyborze
Chrystianizacja Ruzów w źródłach
Chrystianizacja rzekomo miało miejsce w 860-tych i była pierwszym krokiem w procesie chrystianizacji Słowian, która trwała do 11 wieku. Pomimo oczywistej wartości historycznej i kulturowej, szczegółowy zapis wydarzeń niestety nie przetrwał.
Patriarcha Konstantynopola Focjusz jest najbardziej wiarygodnym źródłem odnośnie pierwszej chrystianizacji. Focjusz informuje wschodnich patriarchów i biskupów odnosząc się do niedawnej wojny z udziałem m.in. księcia ówczesnej Małopolski w roku 860, w swojej encyklice pochodzącej z roku 867. Odnosząc się do wojny roku 860 , Focjusz pisze, że po chrystianizacji Bułgarów w 863 [1] , kraj „Ruz” naśladuje ich przykład tak mocno, że patriarcha powiedział że mądrzejszym jest wysłać do tych „barbarzyńskich” ludzi biskupa [2 ] .
Według Konstantyna VII, który jest autorem biografii dziadka, Bazyla Macedońskiego, to właśnie jego dziadek wezwał ów kraj do porzucenia pogaństwa. Konstantyn VII uważa że konwersja jest załugą jego dziadka i patriarchy Ignatiusa, raczej niż współczenych mu Focjusza i Michała III, jego poprzednika. Konstantyn opowiada, jak Bizantyjczycy przekonali ów lud określony jako Ruz, za pomocą przekonujących słów i prezentów, bardzo bogatych, w tym złota, srebra i tkanin szlachetnych. Przypomina również tradycyjną historię, wg której poganie byli szczególnie pod wrażeniem cudu: książki Ewangelii wrzucone do pieca nie zostały uszkodzone przez pożar. [4]
Wersja Konstantyna jest niepewna. Jedna szkoła myślenia twierdzi, że był tylko jeden etap krzewienia chrześcijaństwa, Konstantyn, chcąc chwalić się sukcesami po prostu przypisał Bazylowi misyjny sukces swojego poprzednika, Michała III. [5]
Z drugiej strony, Constantine Zuckerman argumentuje, że w odpowiedzi na początkowy wniosek, Focjusz (i Michał III) wysłali do kraju Rugów, Rusów, prostego, szeregowego biskupa. Poganie byli rozżaleni niską rangą prałata i część ich chrześcijańskiej gorliwości odparowała. We wrześniu 867, Michał został zamordowany przez Bazyla, który (wraz z nowym patriarchą Ignacym) wysłali do kraju Ruz arcybiskupa, który, wyposażony w bogate dary, dla zapewnienia trwałego sukcesu konwersji i zwiększenia religijnego zapału lokalnych liderów.
Podobnie, Bułgarzy byli urażeni tym, że Konstantynopol wysłał prostego biskupa i poprosił papieża Mikołaja I, aby wysłać do nich kapłana wysokiej rangi, bo takie elementy są poważną składową prestiżu politycznego [6] . Ten model ma paralele z opowieści frankońskich historyków o wielokrotnych chrztach Wikingowie ,których prawdziwą intencją było wykorzystać bogate, często złote dary otrzymywane podczas chrystianizacji. [7].
Zuckerman argumentuje, że Ignacy wysłał swojego arcybiskupa do kraju Ruz, ok. 870, podczas Dmitri Obolensky skłonny zaakceptować roku 874 jako datę końcowej chrystianizacji. [9]
opr. A. Fularz na podst. Wikipedii
- ^ History of the Bulgarians from Antiquity to the 16th Century by Georgi Bakalov (2003) ISBN 954-528-289-4
- ^ Photii Patriarchae Constantinopolitani Epistulae et Amphilochia. Ed. B. Laourdas, L.G. Westerinck. T.1. Leipzig, 1983. P. 49.
- ^ Theophanes Continuatus, Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus. Ed. I. Becker. Bonnae, 1838 (CSHB). P. 196.
- ^ Ibidem, pp. 342-343.
- ^ A. Avenarius. Christianity in 9th-century Rus. // Beitruge zur byzantinischen Geschichte im 9.-11. Jahrhundert. Prague: V. Vavrinek, 1978. Pp. 301-315.
- ^ Zuckerman, Constantine. Deux etapes de la formation de l’ancien etat russe, dans Les centres proto-urbains russes entre Scandinavie, Byzance et Orient. Actes du Colloque International tenu au College de France en octobre 1997, ed. M. Kazanski, A. Nersessian et C. Zuckerman (Realites byzantines 7), Paris 2000, p. 95-120.
- ^ Петрухин В.Я. Начало этнокультурной истории Руси IX-XI вв. Moscow: Gnozis, 1995. P. 220.
- ^ There is a 15th-century source dating the event to 881 or 882, but this report does not appear to be reliable.
- ^ Florja B.N., Litavrin G.G. Christianisation of the Nations of Central and South-East Europe and the Conversion of Old Rus. // Byzantinoslavica. 1988. 49. P. 186.
- ↑ L. Bazylow, Historia Rosji, T. 1, Warszawa 1985, s. 80. ISBN 83-01-03731-8.
- B. Rybakow, Pierwsze wieki historii Rusi, Warszawa 1983, s. 22. ISBN 83-06-00886-3.
[13] Jones 249–250.
[14] A minority of scholars believe that the reference was to a king bearing the Old Norse name Håkan or Haakon. See, e.g., Garipzanov 8–11.
[15] a b Annales Bertiniani, a. 839, (The Annals of St. Bertin). Ed. Georg Waitz, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum. Hannoverae, 1883. pp. 19–20; Jones, Gwyn. A History of the Vikings. 2nd ed. London: Oxford Univ. Press, 1984. pp. 249-50.
[16] Monumenta Germaniae 385–394.
[17] cagano veram non praelatum Avarum, non Gazanorum aut Nortmannorum nuncipari reperimus. Duczko 25.
[18] Brøndsted (1965), pp. 267–268.
[19] a b Zuckerman, „Deux étapes” 96.
[20] Laurent and Canard 490. According to Zuckerman, Ibn Khordadbeh and other Arab authors often confused the terms Rus and Saqaliba when describing their raids to the Caspian Sea in the 9th and 10th centuries. Thus, the ruler of al-Saqualiba in 852 was likely the same person as the khagan of the Rus. But n.b., Ibn Khordādbeh’s Book of Roads and Kingdoms does not mention the title of Khagan for the ruler of Rus’. Duczko 25.
[21] Minorsky 159.
[22] See, e.g., Minorsky xvi.
[23] „Rus”, Encyclopaedia of Islam.
[24] Dolger T. 59, №487.
[25] Christian 340–341, citing ibn Fadlan’s Risala.
[26] Ibn Fadlan, Risala. English translation in Brøndsted 266–267
[27] Ibn Rustah. English translation in Brøndsted 266–267
Archeologia o początkach Słowian: materiały z konferencji, Kraków, … – Strona 24
books.google.pl/books?id=QusrAQAAIAAJ
Piotr Kaczanowski, ?Michał Parczewski, ?Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii – 2005
W dalszej części ustępu o Słowianach al-Masudi raz jeszcze nawiązuje do tej sprawy: Wspominaliśmy już na początku dzieje króla, któremu panujący ich w dawnych czasach podlegali królowi Madżak, władcy Walinjana (…). Lud ten jest …
Początki Polski – Strona 30
books.google.pl/books?id=JTMaAAAAIAAJ
Józef Widajewicz – 1948 – ?Widok krótkiego opisu
Niezrozumiała nomenklatura Madżak wygląda na wyrażenie skażone lub może przystosowane do wymogów mowy arabskiej. W świetle relacji Masudiego zarysowuje się jasno ustrój państwowy owej grupy Słowian, której przewodzili Wieleci.
Kronika Słowian: Ruś Kijowska w czasach pierwszych Rurykowiczów – Strona 40
books.google.pl/books?isbn=8373968008
Witold Chrzanowski – 2009 –
Wspominaliśmy już na początku dzieje króla, któremu panujący w ich dawnych czasach podlegali królowi Madżak, władcy Wa- linjana […]. Lud ten jest wśród plemion słowiańskich najczystszej krwi” (Al-Masudi). „W ubiegłych czasach zbierał …
Slavia antiqua: rocznik poświecony starozytnościom słowiańskim – Tom 46 – Strona 178
books.google.pl/books?id=8OYKAQAAMAAJ
2005 –
Istotą rozważań jest wzmianka o plemieniu, do którego od początku należała władza (o nazwie: W.l.njana)2, którego władca nazywał się Madżak. Tego plemienia słuchały inne narody słowiańskie, bowiem tu był główny ich król (ew. władza).
Fragments of the history of Western Slavs – Tomy 1-3 – Strona 47
books.google.pl/books?isbn=8370633374
Gerard Labuda – 2002 –
Zwrócił też uwagę na plemię Walinana i króla ich imieniem Madżak, uważając, że zarówno jedna, jak i druga nazwa to „są prawdziwie nieschwycone istoty”. Stwierdza bowiem, że każda z identyfikacji, której byśmy s;ę chcieli jąć, na kruchych …
Słownik starożytności słowiańskich: encyklopedyczny zarys kultury … – Tom 6 – Strona 300
books.google.pl/books?id=QqlmAAAAMAAJ
Polska Akademia Nauk. Komitet Słowianoznawstwa, ?Władysław Kowalenko, ?Gerard Labuda – 1977 –
Wg al-Mas’udiego do tego plemienia należała w dawnych czasach władza nad ludami słow.: król W.linana nosił miano Magak (właściwie Mag.k, ob. Madżak). M. Charmoy odczytał nazwę plem. W. jako Velinana (a nazwę ich króla Madjik) i …
books.google.pl/books?id=PqtgAAAAIAAJ
Gerard Labuda – 1954
… ale są poganami, którzy nic nie wiedzą o prawdach wiary. Tworzą oni liczne narody. Otóż między nimi jest jeden [naród], przy którym od dawna, od samego początku była władza; jego król nazywał się [inaczej: był zwany, nosił tytuł] Madżak….
Podlasze: śladami ruskiej przeszłości – Strona 58
books.google.pl/books?isbn=8391429709
Jerzy Hawryluk – 2000
Otóż jest jeden przy którym od dawna była władza; jego król nazywał się Madżak. Naród ten zwie się Walinjana. I temu ludowi zwykły się były podporządkowywać pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ ten lud dzierżył władzę: inni …
Wstęp do historii Słowian: perspektywy anthropologiczne, … – Strona 203
books.google.pl/books?id=hGsrAAAAIAAJ
Jan Czekanowski – 1957
Magak (Madżak). Ten naród zwie się Walinjana i temu narodowi zwykły się były podporządkować pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ u nich była władza i inni ich królowie jej ulegali”. Zawarte w nawia•sach przypuszczenie Gerarda L …
Dzieje Lubelszczyzny: praca zbiorowa – Tom 1 – Strona 119
books.google.pl/books?id=wR4JAQAAIAAJ
Tadeusz Mencel – 1974
Al-Ma- sudi podaje, że król Madżak rządził ludem Walinjana, „przy którym z dawna od samego początku była władza … i temu narodowi zwykły się były podporządkowywać pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ przy nim była władza i …
Piastowski nurt Odry – Strona 199
books.google.pl/books?id=4gVFAAAAIAAJ
Wojciech Myślenicki – 1972
… znajdują się na północy i rozciągają się aż do zachodu, że tworzą oni liczne narody i że jeden z tych narodów — naród W a 1 i n- j a n a, którego królem był Madżak, od dawna miał władzę nad innymi plemionami i królami słowiańskimi.
Materiały źródłowe do historii Polski epoki feudalnej – Tom 1 – Strona 63
books.google.pl/books?id=iKQP-ioTC7sC
1954
Otóż między nimi jest jeden [naród], przy którym od dawna, od samego początku była władza; jego król nazywał się [inaczej: był zwany, nosił tytuł] Madżak. Naród en zwie się Walinjana 17. I temu ludowi zwykły się były podporządkowywać …
Kwartalnik historyczny – Tom 23 – Strona 363
books.google.pl/books?id=AV7pAAAAMAAJ
1909 –
z królem „Madżak” na czele, panowali od wieków nad resztą Słowian, czczeni przed innymi jako szczep 'krwi najczystszej i zasług największych ; później dopiero rozdwoiły Słowian niesnaski i odtąd każdy szczep odrębnego uznawał króla.
Pierwsze państwo słowiańskie: państwo Samona – Strona 164
books.google.pl/books?id=QmkZAAAAIAAJ
Gerard Labuda – 1949
336 — 341) i G. Vernadsky’ego (An- cient Russia, s. 186 — 87), z których pierwszy identyfikuje legendarnego króla: Madżak z przekazów al-Masudiego z Mezamirem, a drugi z królem Musok’iem, wspomnianym przez Teofylakta Simokattesa …
Studia nad pograniczem polsko-ruskim w XXI wieku – Strona 65
books.google.pl/books?id=z1E1AAAAIAAJ
Franciszek Persowski – 1962
Grekow160 uważa, że w VI w. istniał w Karpatach wielki związek wojskowy pod przewodnictwem ksiecia Dulebów, którym miał być Madżak Masudiego. Pamięć o Dulebach słowiańskich przeszła do dziejopisa kijowskiego. Wołynian …
Teki Historyczne – Tomy 2-5 – Strona 19
books.google.pl/books?id=fzk7AQAAIAAJ
1948
Dalej mówi Vernadsky o rzekomym księciu dulebskim Madżaku i nie zgadza się z tym, by miał to być książę duleb- ski. ,, Zdaniem mym nazwa Madżak może być raczej uważana jako zniekształcenie imienia (alias Bus), wodza Antów z czasów …
Kwartalnik historyczny – Tom 23 – Strona 363
books.google.pl/books?id=AV7pAAAAMAAJ
1909 –
z królem „Madżak” na czele, panowali od wieków nad resztą Słowian, czczeni przed innymi jako szczep 'krwi najczystszej i zasług największych ; później dopiero rozdwoiły Słowian niesnaski i odtąd każdy szczep odrębnego uznawał króla.
Acta archaeologica Lodziensia – Wydania 18-23 – Strona 41
books.google.pl/books?id=BXAsAAAAMAAJ
1970 –
Greków twierdzi, że wspomniany przez Masudiego Madżak (Maha) jest właśnie dulebskim księciem, naczelnikiem owego wojskowego związku. Pamięć o tym organizmie długo trwała w Kijowie i tym należy tłumaczyć wzmiankę w latopisie.
Teki Historyczne – Tomy 2-5 – Strona 19
books.google.pl/books?id=fzk7AQAAIAAJ
1948 –
Dalej mówi Vernadsky o rzekomym księciu dulebskim Madżaku i nie zgadza się z tym, by miał to być książę duleb- ski. ,, Zdaniem mym nazwa Madżak może być raczej uważana jako zniekształcenie imienia (alias Bus), wodza Antów z czasów …
Bibliografia
- Ahmed ibn Fadlan. Ibn Fadlan’s Journey to Russia: A Tenth-Century Traveler from Baghdad to the Volga River. Frye, Richard Nelson, ed. and trans. Princeton, NJ: Markus Wiener Publishers, 2005.
- Ahmad ibn Umar ibn Rustah. al-Alaq al-nafisah: Maruf bih Ibn Rustah. Tarjamah va taliq-i Husayn Qarah’chanlu. Tehran, Iran: Amir Kabir, 1986.
- Александров А.А. Остров руссов. [The Rus’ Island]. St. Petersburg-Kishinev, 1997.
- Artamanov, M.I. „Prevye Stranisky Russkoy Istorii ve Archeologicheskom Osveshchenii.” Sovietskaya Arkheologica. Vol 3, 1990. pp. 271–290.
- Annales Bertiniani, a. 839, (The Annals of St. Bertin). Ed. Georg Waitz, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum. Hannoverae, 1883. pp. 19–20.
- Брайчевский М.Ю. Утверждение христианства на Руси[Establishment of Christianity in Rus]. Kiev: Naukova dumka, 1989.
- Brøndsted, Johannes. The Vikings. (transl. by Kalle Skov). Penguin Books, 1965.
- Brook, Kevin Alan. The Jews of Khazaria. 2d ed. Rowman and Littlefield, 2006.
- Brutzkus, Julius. „The Khazar Origin of Ancient Kiev.” Slavonic and East European Review, 22 (1944).
- Callmer J. The Archaeology of Kiev to the End of the Earliest Urban Phase. // Harvard Ukrainian Studies, 1987, №11.
- Christian, David. A History of Russia, Mongolia and Central Asia. Blackwell, 1999.
- Dolger F. Regesten der Kaiserurkunden des ostromischen Reiches. I. Berlin, 1924.
- Dolukhanov, P.M. The Early Slavs: Eastern Europe and the Initial Settlement to Kievan Rus’. London: Longman, 1996.
- Duczko, Władysław. Viking Rus: Studies on the Presence of Scandinavians in Eastern Europe. Brill, 2004.
- The Encyclopaedia of The Lay of Igor’s Campaign, in 5 volumes. Volume 3. St. Petersburg, 1995.
- Franklin, Simon and Jonathan Shepard. The Emergence of Rus 750–1200. London: Longman, 1996. ISBN 0-582-49091-X.
- Garipzanov, Ildar. The Annals of St. Bertin and the Chacanus of the Rhos. University of Bergen, 2006.
- Golden, Peter Benjamin. „Rus.” Encyclopaedia of Islam Eds.: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill. Brill Online, 2006
- Golden, Peter Benjamin. The Question of the Rus’ Qaganate.Archivum Eurasiae Medii Aevi, 1982.
- Halperin, Charles J. Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History. Bloomington: Univ. of Indiana Press, 1987. ISBN 0-253-20445-3.
- Hansen, Mogens Herman, ed. A Comparative Study of Thirty City-state Cultures. Kgl. Danske Videnskabernes Selskab, 2000. Page 266.
- Hrushevsky, Mikhailo. History of Ukraine-Rus’, trans. Marta Skorupsky. Canadian Inst. of Ukr. Studies Press, 1997.
- Huxley, George. „Byzantinochazarika.” Hermathena 148 (1990): 79.
- Ilarion of Kiev. „Sermon on Law and Grace”. Sermons and Rhetoric of Kievan Rus’. Simon Franklin, transl. Cambridge, MA: Harvard Ukrainian Research Institute, 1991.
- Jones, Gwyn. A History of the Vikings. 2nd ed. London: Oxford Univ. Press, 1984.
- Kovalev, Roman. „What Does Historical Numismatics Suggest about the Monetary History of Khazaria in the Ninth Century?- Question Revisited.” Archivum Eurasiae Medii Aevi 13(2004):97–129.
- Laurent, J. and M. Canard. L’Armenie entre Byzance et l’Islam depuis la conquete arabe jusqu’en 886. Lisbon, 1980.
- Мачинский Д.А. „О месте Северной Руси в процессе сложения Древнерусского государства и европейской культурной общности.” [On the Place of Northern Rus in the Genesis of the Old Rus’ State and European Cultural Continuum]. Археологическое исследование Новгородской земли. Leningrad, 1984.
- Minorsky, Vladimir. Hudud al-’Alam (The Regions of the World). London: Luzac & Co., 1937.
- „Monumenta Germaniae Historica, Epistolae VII”. Epistolae Karolini aevi V. Berlin: W. Henze, 1928.
- Noonan, Thomas. „The Khazar Qaghanate and Its Impact On the Early Rus’ State: The translatio imperii from Itil to Kiev.”Nomads in the Sedentary World, Anatoly Mikhailovich Khazanov and Andre Wink, eds. p. 76–102. Richmond, England: Curzon, 2001. ISBN 0-7007-1370-0.
- Noonan, Thomas. „When Did Rus/Rus’ Merchants First Visit Khazaria and Baghdad?” Archivum Eurasiae Medii Aevi 7 (1987–1991): 213–219.
- Noonan, Thomas. „The First Major Silver Crisis in Russia and the Baltic, ca. 875–900”. Hikuin, 11 (1985): 41–50.
- Noonan, Thomas. „Fluctuations in Islamic Trade with Eastern Europe during the Viking Age”. Harvard Ukrainian Studies, 1992, №16.
- Noonan, Thomas. „The Monetary System of Kiev in the Pre-Mongol Period”. Harvard Ukrainian Studies, 1987, №11. Page 396.
- Новосельцев А.П. et al. Древнерусское государство и его международное значение. [Old Rus’ State And Its International Relations]. Moscow, 1965.
- Новосельцев А.П. „К вопросу об одном из древнейших титулов русского князя”. [On One of the Oldest Titles of the Rus’ Princes]. История СССР. – 1982. – Вып. 4.
- Pritsak, Omeljan. The Origin of Rus’. Cambridge Mass.: Harvard University Press, 1991.
- Pritsak, Omeljan. The Origins of the Old Rus’ Weights and Monetary Systems. Cambridge, MA: Harvard Ukrainian Research Institute, 1998.
- Shepard, Jonathan. „The Khazars’ Formal Adoption of Judaism and Byzantium’s Northern Policy.” Oxford Slavonic Papers, New Series 31 (1998):24.
- Smirnov, Pavel. Volz’kiy shlyakh i starodavni Rusy (The Volga route and the ancient Rus). Kiev, 1928.
- Theophanes Continuatus, Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus. Ed. I. Becker. Bonnae, 1838 (CSHB), pp. 342–343.
- Vasiliev, Alexander. The Russian Attack on Constantinople in 860. Mediaeval Academy of America, 1946.
- Vernadsky, G.V. A History of Russia. Vol. 1. Yale University Press, 1943 (Russian version online)
- Vernadsky, G.V., ed. A Source Book for Russian History from Early Times to 1917, Vol. 1. New Haven: Yale Univ. Press, 1972.
- Yanin, Valentin. Денежно-весовые системы русского средневековья. Домонгольский период. [The Monetary Systems of the Russian Middle Ages. The Pre-Mongol Period]. Moscow, 1956.
- Zenkovsky, Serge A., ed. Medieval Russia’s Epics, Chronicles, and Tales. New York: Meridian, 1974. ISBN 0-452-01086-1.
- Zuckerman, Constantine. „Deux étapes de la formation de l’ancien état russe”, in Les centres proto-urbains russes entre Scandinavie, Byzance et Orient: Actes du Colloque International tenu au Collège de France en octobre 1997, éd. M. Kazanski, A. Nersessian et C. Zuckerman (Réalités Byzantines 7). Paris, 2000 (Russian translation online).
- Zuckerman, Constantine. „Les Hongrois au Pays de Lebedia: une nouvelle puissance aux confins de Byzance et de la Khazarie en 836–889.” Byzantium at War (9th–12th c.) Athens, 1997.
By admin